Kontynuujemy cykl publikacji w Super Brodnicy utrwalonych w fotograficznych kadrach i zachowane na kartach pocztowych widoki Brodnicy jakiej już nie ma. W tym wydaniu wracamy do prezentacji kilku panoram naszego miasta.
Przed 100 i więcej lat fotografowie szukali ciekawych miejsc do zrobienia udanego zdjęcia, które później drukarze i wydawcy wykorzystywali do produkcji widokówek. W tamtych czasach chętnie karty pocztowe wysyłano do rodziny, znajomych i przyjaciół a także wykorzystywano czasami do korespondencji handlowych.
Wypada wspomnieć chociaż kilka zdań o brodnickich fotografach. Pierwszym fotografem, który zamieszczał na kartach pocztowych swoje zdjęcia był bez wątpienia Wilhelm Lubrecht, który prowadził zakład fotograficzny oraz drukarnię i introligatornię przy ulicy Mostowej (1985 - 1907). Do roku 1920 zakłady fotograficzne prowadzili: Johann Fentrop przy ul Strzeleckiej, Arthur Schreiber przy ul. Kościuszki, róg Zduńskiej, Anastazy von Kozlowski przy ul. Strzeleckiej oraz Paul Kamstiess ( nazwy ulic są współczesne).
Pierwsza z prezentowanych kart przedstawia panoramę Brodnicy od zachodu. Karta jest kolorowa i wysłana została 9 czerwca 1906 roku do Berlina. Jest to karta pocztowa z tzw. długim adresem. Na odwrocie zdjęcia jest tylko miejsce na wpisanie adresu i stemple pocztowe, dlatego czasem wykorzystywano pierwszą stronę na dopisanie krótkiej korespondencji. W tym przypadku korespondencja jest napisana w języku polskim a pisząca informuje, że przyjedzie do Brodnicy jeszcze przed Bożym Ciałem. Na odwrocie są dwa stemple pocztowe – jeden Strasburga W.pr. a na dole kartki poczty w Berlinie. Na zdjęciu wykorzystanym w tej karcie pocztowej widzimy wieżę krzyżackiego zamku, łąki nad zakolem Drwęcy a także zabudowania miasta i wieżę kościoła farnego, ratusza i kościoła ewangelickiego (dzisiaj szkolnego). Tę konkretną kartę pocztową wydał podpisujący się na karcie inicjałami B. Sch. czyli Bruno Scholtz z Wrocławia.
W mojej kolekcji starych kart pocztowych są trzy, w których wykorzystano ten sam kadr fotograficzny. Te karty pocztowe przedstawiają panoramę Brodnicy od strony południowej. Karty te różnią się detalami. Jedna kartka jest czarno-biała wydana została przez firmą wydawniczą Schaar & Dathe z Trewiru. Niestety karta nie przeszła przez obieg pocztowy i nie można jej dokładnie datować. Prawdopodobnie wydana została około 1914 lub 1915 roku. Zdjęcie wykonano z obecnej ulicy Lidzbarskiej, z miejsca w którym aktualnie znajduje się most drewniany na Drwęcy.
Druga prezentowana karta pokazuje, że ten sam negatyw fotograficzny wykorzystywany jest wielokrotnie, nawet przez innego wydawcę – widocznie było duże zapotrzebowanie na karty pocztowe. Tym razem panorama Brodnicy została ręcznie pokolorowana. Niestety nie przeszła przez obieg pocztowy i datowana jest na lata 1914-1915. Wydawcą jest H. Jaite’s prowadzący księgarnię w latach 1914-1918, a wydrukowania została w firmie Stengel w Dreźnie. Firma ta była jedną z największych firm wydawniczych, założona w 1885 roku w Dreźnie przez Adolfa Stengela. Do 1910 roku prowadziła działalność w Berlinie i Dreźnie, później ograniczając się do samego Drezna (Barensteinerstrasse 29). Firma znana z eksportu kart pocztowych. Na karcie widzimy szachownice pół i panoramę miasta z wieżami i budynkami.
Negatyw tej samej fotografii wykorzystano także do wykonania wojskowej karty propagandowej. Prócz takiej samej panoramy miasta na karcie pojawił się fotomontaż z wojskowym trębaczem. Widokówka napisana została w języku niemieckim i wysłana przez Feldpost (pocztę wojskową) 28 kwietnia 1915 roku do Alzacji. Wydawcą jest ta sama firma z Trewiru, która wydała wcześniej prezentowaną wersję czarno-białą.
Wszystkie zaprezentowane karty pocztowe pochodzą ze zbiorów autora.
Tekst i fot. Marek Ewertowski
Napisz komentarz
Komentarze