W Polsce mamy jedną czwartą światowej populacji bociana białego. W dobie ciągłych zmian zachodzących w środowisku, zmieniającego klimatu ważne jest to, by monitorować stan populacji tego gatunku.
Zjawisko to znakomicie opisuje Dawid Kilon, pasjonat ornitologii, autor kilku książek o ptakach. „Bocian biały” to publikacja wspierająca kampanię VIII Spisu Bociana Białego w Parkach Krajobrazowych woj. kujawsko-pomorskiego.
- Od 1974 roku, co dziesięć lat, prowadzone są międzynarodowe liczenia gniazd bociana białego, które obejmują również województwo kujawsko- pomorskie. Ostatni raz akcję przeprowadzono w 2014 roku, określając lęgową populację Polski na 45 tys. par bocianów – pisze Dawid Kilon. Na Kujawach i Pomorzu w tegoroczną akcję liczenia włączyły się wszystkie parki krajobrazowe i współpracujący z nimi wolontariusze. Liczenie bocianów odbywało się na przełomie czerwca i lipca, a poprzedzone zostało inwentaryzacją gniazd.
- Należy dopowiedzieć, że wraz wolontariuszami pracownicy Brodnickiego Parku Krajobrazowego ruszyli z liczeniem gniazd już w lutym/marcu – mówi Sławomir Seroka, dyrektor Brodnickiego Parku Krajobrazowego. - Objęliśmy liczeniem te gminy, które znajdują się na terenie parku. Udało nam się to zrobić niemal w stu procentach, bowiem w marcu bociany już przylatują. Zarówno do swoich, starych gniazd, budują też nowe. Dane uzyskane ze spisu letniego już te nowe gniazda uwzględniają.
Gatunek Parasolowy
„Szczęśliwy dom, gdzie boćki są” - brzmi jedno ze staropolskich przysłów – o czym pisze Dawid Kilon. - Żyjący w pobliżu człowieka bocian biały to jeden z najbardziej znanych gatunków ptaków. Darzony wielką sympatią, jest symbolem nadejścia wiosny, a jego przylot, mający miejsce ok. 20 marca z zimowisk w środkowej i południowej Afryki, wyczekiwany jest z utęsknieniem. W ciągu ostatnich stu lat znacznie zmniejszyła się liczebność tego gatunku na skutek zmian klimatycznych, osuszania terenow podmokłych i stosowania pestycydów w rolnictwie. Bocian bialy jest gatunkiem parasolowym, tzn, chroniąc bociany i ich siedliska chronimy również wiele innych gatunków ptaków.
Sylwetka bociana
W dalszym ciągu o swoich bohaterach opowiada bydgoski pasjonat ornitologii, artysta grafik, fotoreporter Dawid Kilon.
- Bocian biały należy do odrębnego rzędu ptaków bocianowych Ciconiiformes, czyli ptaków prowadzących brodzący tryb życia. W rodzinie bocianowatych jest łącznie 19 gatunków bocianów, z czego w Polsce i Europie występują tylko dwa. Dorosły bocian biały ma charakterystyczny czerwony długi dziób i nogi oraz czarno-białe upierzenie. Długie kończyny i dziób pozwalają mu na brodzenie i łatwiejszy dostęp do pożywienia. Z daleka w ostrym słońcu, można bociana pomylić z żurawiem. Zarówno jeden jak i drugi mają w locie wyprostowane szyje i szerokie skrzydła. Rozpiętość skrzydeł bociana może osiągać nawet 215 cm, a stojący ptak mierzy do 1,2 metra wysokości, co czyni go jednym z wyższych krajowych gatunków. Osiąga masę do 4,5 kg Najstarsze bociany dożywają prawie 40 lat. Jego kuzyn, bocian czarny Ciconia – nigra, jest gatunkiem płochliwym, gniazdującym w lasach, z dala od siedzib ludzkich.
Pożywienie
- Bocian biały jest drapieżnikiem, mięsożercą. Zjada bezkręgowce i drobne kręgowce, których w danym miejscu jest najwięcej, będą pokarmowym oportunistą. Wbrew powszechnej opinii, rzadko łowi żaby. Podczas sianokosów na łąkach, cale grupy ptaków polują na odsłonięte i wypłoszone drobne zwierzęta, spacerując nierzadko bezpośrednio za ciągnikiem czy maszynami rolniczymi.
W menu bociana znajdujemy: ryby, owady, płazy, pierścienice, mięczaki, gryzonie, gady, pisklęta ptaków.
Bocianie kalendarium
- Z zimowisk bociany powracają od początku marca do 10 kwietnia. Przystępują wtedy do odbudowy gniazda. Ptaki łączą się w pary jedynie na czas lęgu. Wtedy też mogą mieć miejsce walki i obrona zajętych gniazd przed innymi bocianami. Najczęściej pod koniec kwietnia samica składa jaja, które wysiadywane są przez oba ptaki. Po ok. 9 tygodniach po wykluciu, kiedy młode ptaki mają już w pełni rozwinięte lotki, następuje pierwszy lot. Zazwyczaj w połowie sierpnia Polskę opuszczają ptaki, które straciły lęgi lub ich nie podjęły. Dopiero potem odlatują młode ptaki. Później w podróż wyruszają ptaki dorosłe, które przed odlotem zbierają się licznie na tzw. sejmiki w miejscach bogatych w pokarm. Ptaki kierują się do Afryki. Do swoich zimowisk dotrą dopiero w październiku lub listopadzie, żywiąc się m.in. szarańczą. Podróż do Polski mogą rozpocząć już w styczniu. W ciągu jednego dnia mogą przelecieć nawet 200 km. Ptaki młodociane zostają w Afryce kolejny rok. Przylatują do nas dopiero w trzecim kalendarzowym roku życia, natomiast pierwszy raz do lęgów przystępują zwykle mając 4-5 lat.
- Warto tu dodać, że odlatując z Polski biorą pod uwagę dwie trasy, przez Hiszpanię i Gibraltar i drugą turecką, przez Bosfor i Dardanelle. Prawdę mówiąc niewiele czasu pozostaje im na odpoczynek w Afryce. Lądują w listopadzie, startują w styczniu. Sporo latania – dodaje Sławomir Seroka.
Okres lęgowy
- Bocian zakłada gniazda na słupach energetycznych i drzewach, rzadziej na dachach budynków, z których jest widok na tereny żerowiskowe – kontynuuje Dawid Kilon. - Podstawę gniazda bocianiego stanowią patyki i gałęzie przyniesione przez ptaki. Natomiast nieckę środkową stanowi drobniejszy materiał np. słoma, szmaty, i niestety też różne śmieci. W trakcie trwania lęgu gniazdo stale jest poprawiane i dobudowywane. Średnia waga bocianiego gniazda wynosi ok. 350 kg, ale najcięższe potrafią ważyć nawet 1 tonę. Platforma ma średnicę do 2 metrów i zwykle do 1,5 metra wysokości. Samica składa 6 jaj, z których po 35 dniach klują się pisklęta. Zwykle młode opuszczają gniazdo po ok. 60 dniach karmienia.
Bilans spisu
jest następujący: Celem spisu było określenie sukcesu lęgowego bociana białego na terenie wyznaczonych gmin. Pracownicy parku przeprowadzili monitoring gniazd i platform na terenie dziewięciu gmin: Biskupiec, Bobrowo, Dębowa Łąka, Jabłonowo Pomorskie, Kowalewo Pomorskie, Książki, Kurzętnik, Osiek, Świecie nad Osą.
Ilość gniazd / platform: 271
Ilość zajętych gniazd: 208
Ilość pustych platform: 63
Ilość młodych: 417
Szczegółowe dane z gmin:
Gmina Biskupiec: 60 gniazd, 49 zajętych gniazd, 11 pustych platform, 89 młodych
Gmina Bobrowo: 45 gniazd, 40 zajętych gniazd, 5 pustych platform, 70 młodych
Gmina Dębowa Łąka: 23 gniazd, 20 zajętych gniazd, 3 puste platformy, 48 młodych
Gmina Jabłonowo Pomorskie: 22 gniazd, 16 zajętych gniazd, 6 pustych platform, 37 młode.
Gmina Kowalewo Pomorskie: 15 gniazd, 11 zajętych gniazd, 4 pustych platform, 22 młode
Gmina Książki: 35 gniazd, 21 zajętych gniazd, 14 pustych platform, 52 młodych
Gmina Kurzętnik: 27 gniazd, 20 zajętych gniazd, 7 pustych platform, 30 młodych
Gmina Osiek: 23 gniazd, 15 zajętych gniazd, 8 pustych platform, 32 młodych
Gmina Świecie nad Osą: 21 gniazd, 16 zajętych gniazd, 5 pustych platform, 37 młodych.
- Był to pierwszy monitoring prowadzony na tak dużą skalę – mówi dyrektor BPK Sławomir Seroka. - Kolejne lata monitoringu pozwolą na wyciąganie wniosków dotyczących trendów rozwoju populacji bociana białego na naszym i przyległym do nas terenie.
Oprac. i fot. (bd)
Napisz komentarz
Komentarze